بررسی تحمل به تنش کم آبی در ژنوتیپ های مختلف گندم با استفاده از روش gge biplot در شهرستان خرم آباد

در این پژوهش، تحمل به تنش کم آبی در ژنوتیپهای مختلف گندم با استفاده از روش gge biplot و سایر روش های چند متغیره آماری مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش در سال زراعی 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان واقع در شهرستان خرم آباد، انجام شد. دو آزمایشی مجزا به صورت بلوک های کامل تصادفی با 36 ژنوتیپ مختلف در سه تکرار برای هر کدام از دو تیمار آبیاری بدون تنش و تنش رطوبتی طراحی و اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس داده¬های حاصل از آزمایش در شرایط بدون تنش و تنش نشان داد که لاین¬های مختلف گندم از نظر تمامی صفات در شرایط بدون تنش به جز وزن سنبله و ارتفاع بدون سنبله و تمام صفات در شرایط تنش به جز وزن سنبله و تعداد دانه در سنبله دارای اختلاف معنی¬داری در سطح احتمال 1 و 5 درصد هستند. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که ژنوتیپ روشن با بیشترین عملکرد در شرایط بدون تنش و تنش بهترین عملکرد را دارد. براساس نتایج شاخص خشکی انتخاب براساس gmp، mp و sti نتایج مشابهی داشت و در تمام حالات ژنوتیپ های روشن، هامون و پارسی به عنوان ژنوتیپ های متحمل شناخته شدند و بر این اساس و با توجه به همبستگی بالا و معنی دار عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش با شاخص های تحمل به خشکی، شاخص های mp، sti و gmp به عنوان بهترین شاخص ها انتخاب شدند. با انجام تجزیه به مولفه های اصلی در شرایط بدون تنش و تنش دیده شد که به ترتیب، پنج مولفه اول با مقادیر ویژه بالاتر از یک، 78/44 درصد از کل تغییرات مربوط به صفات و پنج مولفه اول با مقادیر ویژه بالاتر از یک، 84/40 درصد از کل تغییرات مربوط به صفات را در بر داشتند. بای پلات نمایش داده شده در شرایط بدون تنش48/5 درصد و بای پلات در شرایط تنش 53/1 درصد از تغییرات کل را توجیه کرد. شمای چند ضلعی gge بای پلات نمایش داده شده برای شناسایی ارقامی که برخوردار از بالاترین ارزش ها برای یک یا چند صفت هستند مفید می باشد. که بر اساس این شمای چند ضلعی در هر دو شرایط بدون تنش و تنش ژنوتیپ روشن بالاترین ارزش را بین ژنوتیپ ها نشان داد.